Paragraaf Grondbeleid

Grond-voor-grond: verkoop gronden ten behoeve van de realisatie van het NNN

Realisatie en prognose verkoop Grond-voor-Grond (GvG).
Sinds 2014 verkoopt de provincie in het kader van Grond-voor-Grond (GvG) planmatig de voormalige Bureau Beheer Landbouwgronden (BBL-gronden) buiten het NNN. Deze planning is gebaseerd op het uitgangspunt dat vóór 2027 het voormalig BBL-bezit verkocht dient te zijn en deze verkoop geen marktprijsverstoring mag veroorzaken. Om deze reden is een bovengrens gesteld aan het aantal hectares dat we jaarlijks op de markt brengen, namelijk  circa 300 ha landbouwgrond.
Bepaalde percelen verkopen we (nog) niet, omdat we nog bestuderen of de inzet van deze gronden voor groene of andere provinciale ambities aan de orde is.

De GvG-businesscase is geactualiseerd door de gerealiseerde verkoopopbrengsten bij te werken tot 1-1-2022 (in zowel euro’s als vierkante meters). De totale opbrengstpotentie van de GvG-businesscase blijft gelijk.
In de geactualiseerde businesscase is uitgegaan van de taxaties per 1-1-2020 en dus niet van een algehele herziening of hertaxatie, omdat het overgrote deel van de GvG-gronden weiland betreft binnen de Krimpenerwaard, waar prijsfluctuaties gering zijn. Bovendien is het gerealiseerde deel inmiddels aanmerkelijk groter dan het voorspelde deel (lees: steeds minder risico in absolute termen). In het voorjaar 2023 voeren we  deze analyse opnieuw uit, waarbij we ook de planning en verkoopstrategie voor de komende jaren weer tegen het licht houden. Duidelijk moet zijn of we gronden in kunnen zetten voor andere provinciale doelen, zoals ruilgrond voor het NNN-ZH of voor NPLG-doelen als bodemdaling, stikstof en bos- en bomenbeleid.

In 2024 zal naar verwachting een groot deel van de vastgoedobjecten (die onderdeel zijn van het voormalig BBL-bezit) verkocht zijn. Door zogenoemde Ruimte-voor-Ruimte rechten (RvR-rechten) toe te kennen en door bestemmingsplanwijzigingen wordt de ruimtelijke kwaliteit ter plaatse (sterk) verbeterd en is de opbrengst vaak hoger. Toch kijkt de provincie kritisch naar woningbouw in het landelijk gebied ook als dit onder de RvR-regeling leidt tot ruimtelijke kwaliteitswinst. Hierdoor kan de verwachte opbrengst onder druk komen.

De totale netto-opbrengsten uit verkoop en tijdelijk beheer (dus minus de risicoafslag en de proceskosten) over de gehele periode is circa € 158 mln. Tot en met 2021 is circa € 119 mln gerealiseerd, voor 2022 is € 11 mln geraamd en voor de periode ná 2022 € 28 mln. Over de begrotingsperiode 2023-2026 zijn de gefaseerde netto-opbrengsten uit verkoop en beheer (aantal verkochte ha en netto-opbrengst uit verkoop en tijdelijk beheer) als volgt geraamd:

De geactualiseerde ramingen zijn doorgevoerd in de begroting.
Bij de jaarrekening beoordelen we of er redenen zijn de (planning van) de opbrengstrealisatie aan te passen, bijvoorbeeld door ontwikkelingen op de agrarische grondmarkt of signalen van prijsverstoring.
Via de reguliere planning-en-control-cyclus passen we  de begroting zo nodig aan.

Verder heeft de provincie de intentie om bepaalde (GvG-)gronden vast te houden voor strategische grondposities voor andere opgaven. Er vindt dan een verrekening plaats tussen het betreffende beleidsprogramma en het (GvG-)programma. Dit heeft gevolgen voor de kosten/opbrengsten van het tijdelijke beheer en de fasering van verkoopopbrengsten.

Waarderingsbeleid Grond-voor-Grond
De balanspositie van de groene grondvoorraad is verwerkt in de cijfers van de Jaarrekening 2021 en is door de externe accountant van de provincie gecontroleerd.
Het verschil tussen de opbrengsten uit verkoop van de grond/pacht, minus risicofactor, minus boekwaarde verkochte grond en minus proceskosten is dekkingsmiddel voor de realisatie van de Natuur Netwerk Nederland (NNN)-doelstellingen. De voorraad groene grond eind 2021 heeft een boekwaarde van circa € 20 mln. Deze is als volgt samengesteld:

• GvG-grond: boekwaarde van ca. € 8,6 mln (administratieve correctie Leenheerenpolder van GVG-Grond naar NNN vindt nog plaats).
• NNN-grond: een boekwaarde van € 11,7 mln (inclusief gronden met een weidevogeldoelstelling).
• RodS-grond:  boekwaarde van € 0.

Tijdelijk beheer groene grond
In de spelregels Pacht bij de nieuwe uitvoeringsnota grondbeleid is opgenomen dat GS jaarlijks de pachtprijzen vaststellen.. Voor 2023 gebeurt dat in najaar 2022. De berekening van de pachtprijzen zal volgens een systematiek worden berekend die in 2020 is ingevoerd en uitgaat van de grondwaarde en het pachtnormenbesluit van het Rijk.
In afwachting van verkoop of inrichting worden de gronden die de provincie in eigendom heeft, verpacht. In 2023 worden voor de natuurontwikkeling in de Krimpenerwaard ook gronden in pacht uitgegeven aan het Natuurbeheer Collectief Krimpenerwaard (NBC) met als einddatum 31 december 2027. Deze uitgifte is een aanvulling op de bestaande 6-jarige pachtcontracten.

Alle gronden met een weidevogeldoelstelling worden verpacht met beperkende voorwaarden (zoals minder of geen gebruik mest en/of aangepaste beweiding). Voor de provinciale gronden met een natuur- of weidevogeldoelstelling worden op basis van de pachtprijzen-systematiek lagere pachtprijzen gehanteerd dan voor gronden zonder zo’n doel.
Voor 2023 worden de bruto-pachtopbrengsten geraamd op € 0,8 mln. Door verkoop van het overtollige bezit en doorlevering van ingerichte gronden aan de (terrein)beherende organisaties of particulieren kunnen de kosten en opbrengsten uit tijdelijk beheer NNN/GvG de komende jaren geleidelijk afnemen. Daar staat tegenover extra aankoop voor het NPLG.

Naast de pachtuitgifte van de agrarische grond zijn er diverse inventarisaties uitgevoerd naar de staat van onderhoud van de provinciale percelen inclusief bruggen en dammen. Dat heeft geleid tot een driejarig baggerprogramma, een aanpak van de storingssoorten zoals ridderzuring en distels en in 2020 is begonnen met het groot onderhoud of vervangen van bruggen en dammen in de Krimpenerwaard. Het groot onderhoud zal in samenhang met de planning van het uitvoeringsprogramma worden gedaan.