Wat gaan we doen om het beleidsdoel te realiseren?

Eind 2022 wordt een eindrapportage van het programma Beter Bestuur opgeleverd. In 2023 zullen we in ieder geval de visie met haar vier programmalijnen continueren  en acties voor een nieuw programma voorbereiden. De volgende onderwerpen en acties pakken we op in 2023:

• Effectief en presterend: we ondersteunen gemeenten met samenwerking effectiever opzetten en doelstellingen behalen. In 2023 zullen we voortbouwen op de initiatieven die we samen met diverse regio’s al hebben ontplooid. Voorbeelden zijn de uitvoeringsagenda van de Duin- en Bollenstreek , de propositie Delft en de onderzoeken naar de bestuurlijke regionale ecosystemen in Zuid-Holland Zuid en Midden-Holland. Het besluit van het kabinet om in de periode 2022 – 2024 middelen beschikbaar te stellen voor nieuwe regiodeals biedt kansen voor onze regio’s. We stemmen af met Rijk en regio’s en stimuleren regio’s om de regiodeals zo optimaal mogelijk in te zetten.
• Responsief en verbonden: we blijven de goede relaties met de Vereniging van Zuid-Hollandse gemeenten (VZHG) en Zuid-Hollandse Vereniging van Kleine Kernen continueren en gezamenlijke congressen voorbereiden. Ook blijven we advies en trainingen aanbieden aan gemeenten en waterschappen over participatie, zoals die  in relatie tot de Omgevingswet. Extra aandacht gaat uit naar kennismakingen en ontmoetingen van het nieuwe college en PS met andere overheden, maatschappelijke partners, bedrijven en inwoners.
• Robuust en integer: we blijven ons inzetten voor goede interbestuurlijke verhoudingen, inclusief de financiële aspecten daarvan: ‘geen taken zonder knaken’. Er is momenteel namelijk nog veel onduidelijk over de toekomstige financiële situatie en financieringssystematiek van decentrale overheden. We blijven daarnaast waar nodig of gewenst begrotingsscans uitvoeren en kennis en goede voorbeelden delen vanuit ons financieel toezicht. Verder gaan wij de besteding van impulsgelden van BZK coördineren, die bestemd zijn om de interne weerbaarheid en slagkracht van kleine(re) gemeenten te versterken bij ondermijning en andere vormen van oneigenlijke druk.
• Wij willen wij op mede-initiatief van de VZHG een nieuw instrument ontwikkelen voor gemeenten met de focus op zelfreflectie, leren en verbeteringen, om zo een objectief inzicht te krijgen in het eigen functioneren. Vergelijkbaar met bijvoorbeeld de wijze waarop universiteiten en hogescholen regelmatig intervisietrajecten organiseren via peer reviews. Dit instrument, met als werktitel ‘de spiegel’, willen wij in 2023 samen met drie pilotgemeenten ontwikkelen.
• Lerend en innoverend: 20 mei 2022 is het kennis- en netwerkplatform Zuid-Holland Academie gelanceerd. Deze academie willen wij actief met onze partners programmeren met onderzoeken, bijeenkomsten, workshops, presentaties en andere evenementen. Verder willen wij  de Subsidieregeling Interbestuurlijke Samenwerking herijken, zodat deze beter aansluit op onze visie op goed openbaar bestuur in Zuid-Holland en deze vier programmalijnen.

Welke maatregelen zien we in de beleidsprestatie?

• Het college van Gedeputeerde Staten bestaat deze collegeperiode, naast de Commissaris van de Koning, uit zes gedeputeerden. Gedeputeerde Staten geven uitvoering aan het Coalitieakkoord 2019-2023 ‘Elke dag beter. Zuid-Holland’. Dit akkoord is verwerkt in de provinciale begroting. In het declaratieregister van Gedeputeerde Staten, dat eens per kwartaal verschijnt, worden de bestuurskosten van Gedeputeerde Staten vermeld.
• De provinciale organisatie wil weerbaar, betrouwbaar, transparant en legitiem zijn en integer handelen. Om meer weerbaar te zijn, pakken we ondermijning aan en voeren we de Wet Bibob uit (Bevordering integriteitsbeoordelingen door het openbaar bestuur). Ook bevorderen we kennisdeling over de Wet Bibob tussen gemeenten en omgevingsdiensten onderling. We werken als provincies samen aan de ontwikkeling van een toolbox Interne Weerbaarheid Provincies. Dit instrumenatrium zetten we in om kwetsbaarheid van bestuur en organisatie te voorkomen en te verkleinen. Dat doen we door risico’s te (her)kennen en integer en bewust handelen (nog meer) te bevorderen. Ook blijven we aandacht houden voor de capaciteit om verzoeken te behandelen in het kader van de Wet open overheid (Woo). De trend van de verzoeken  onder (voorheen) de Wet openbaarheid van bestuur (Wob) van de afgelopen jaren zet ook onder de Woo onverminderd door. Verzoeken betreffen met regelmaat complexe en/of politiek-bestuurlijk gevoelige onderwerpen en zijn vaak omvangrijk. Deze trend vraagt om voortdurende bijsturing van ons (digitale) Woo-proces, zodat we de verzoeken efficiënt kunnen behandelen. In 2023 wordt - samen met alle andere Nederlandse bestuursorganen - gestart met het actief openbaar maken van de eerste informatiecategorieën conform de implementatiestrategie van de minister.
• Door samenwerking binnen het Interprovinciaal Overleg (IPO) gaat Zuid-Holland strategische allianties aan om relevante wet- en regelgeving te beïnvloeden. Voor onze lobby- en beïnvloedingstrajecten op nationaal niveau versterken we de komende periode onze functie Public Affairs. Ook gaan we een  strategische lobbyagenda opstellen. Zo brengen we de Zuid-Hollandse belangen tijdig op de juiste plekken voor het voetlicht. Waar mogelijk bundelen we onze lobbykracht met partners uit de regio, zoals bij de Groeiagenda.
• De maatschappelijke opgaven van onze regio stoppen niet bij de provinciegrens en worden ook beïnvloed door internationale ontwikkelingen. Wij werken dan ook grensoverschrijdend samen. Internationale activiteiten -zoals lobby op wet- en regelgeving uit Brussel, kennisdelen met andere regio’s in netwerken, participeren in Europese projecten- dragen allemaal bij om  onze provinciale doelen te behalen. We werken ambtelijk en bestuurlijk samen met verschillende partners, zowel uit Nederland (bv in EBZ-verband, met de Randstadprovincies, of in het Huis van de Nederlandse Provincies), als uit Europa (bv met de regio’s Vlaanderen en Noordrijn-Westfalen) en internationaal (China).

Programma Omgevingsbeleid
We hebben een actuele en digitale langetermijnagenda Omgevingsbeleid, Omgevingsvisie, Omgevingsverordening en Omgevingsprogramma. Het Omgevingsbeleid is modulair vormgegeven, dit betekent dat we continu werken aan actualisatie.

Programma Stikstof
Provincies zijn verantwoordelijk voor de bescherming van de Natura 2000-gebieden binnen hun grenzen. Door te grote stikstofdepositie op verschillende Natura 2000-gebieden in Nederland is het echter niet mogelijk om die gebieden op een goede manier in stand te houden. In Zuid-Holland gaat het om twaalf stikstofgevoelige Natura 2000-gebieden. Met de uitspraak van de Raad van State over het Programma Aanpak Stikstof (PAS) van 29 mei 2019 is de vergunningverlening voor activiteiten die stikstofdepositie veroorzaken grotendeels stil komen te liggen. Op 10 december 2019 hebben Gedeputeerde Staten het plan van aanpak voor het programma stikstof vastgesteld (‘Naar een gebiedsgerichte aanpak Natura 2000/stikstof’) voor uitvoering in 2020 en verder. In maart 2021 hebben Gedeputeerde Staten de Eerste Uitvoeringsagenda Stikstof vastgesteld (‘Eerste Uitvoeringsagenda Stikstof’). In deze uitvoeringsagenda stikstof beschrijven wij de verdere aanpak en uitvoering van het stikstofdossier.

Met de startnotitie Nationaal Programma Landelijk Gebied (NPLG) die het Rijk op 10 juni heeft vastgesteld wordt de stikstofopgave gekoppeld aan andere belangrijke opgaven in het landelijk gebied, zoals de Kaderrichtlijn Water, klimaat en biodiversiteit. De gebiedsgerichte aanpak vanuit het stikstofdossier, waarbij de focus lag op de gebieden rondom de Natura 2000-gebieden zullen wij verbreden naar het gehele landelijk gebied. De komende maanden gaan wij met partners afspraken maken hoe we het stikstofdossier en het NPLG verder organiseren. De drie pijlers voor uitvoering van het stikstofdossier blijven ook in 2023 staan: natuur herstellen, stikstofbronnen verminderen en maatschappelijke ontwikkelingen mogelijk maken. Daarbij moeten alle sectoren een bijdrage leveren aan de emissiereductie van stikstof. Maatregelen, zowel generiek als gebiedsgericht, dienen te landen in het Gebiedsplan NPLG dat wij voor 1 juli 2023 aan het Rijk moeten aanbieden. Deze plannen zijn voor het Rijk de basis om de middelen uit het transitiefonds aan de provincies beschikbaar te stellen om stikstofemissies te reduceren. Het gaat daarbij om onder meer innovatieve maatregelen en mogelijkheden voor aankoop, verplaatsing of extensivering van agrarische bedrijven. Als provincie hebben we beperkt eigen middelen voor innovatie, aankoop en cofinanciering van rijksregelingen. Ook zetten we in op rijksmiddelen vooruitlopend op het transitiefonds. De gebiedsprocessen uit het stikstofdossier in de huidige vier gebieden worden verbreed naar gebiedsgerichte aanpakken uit het NPLG binnen drie grotere gebieden (Veenweidegebied, Zuid-Hollandse Delta en Kust- en Duingebied). De vier bestaande gebiedsagenda’s en het gebiedsplan 0.5 van het stikstofdossier worden gezamenlijk uitgewerkt tot een gebiedsplan NPLG.  

Naast deze gebiedsgerichte aanpak blijft er ook aandacht voor de vergunningverlening. De omgevingsdienst Haaglanden zal bij vergunningverlening de beleidsregels rond extern salderen en verleasen uitvoeren. Daarnaast kan ook de Stikstofbank benut worden, mits partijen zorgdragen voor vulling. Het Rijk is verantwoordelijk voor legalisering van de meldingen onder het PAS. Wij hebben echter besloten om hier als provincie een actievere rol te pakken, omdat de legalisering te lang op zich laat wachten. In het plan van aanpak PAS-melders dat wij in november 2022 opleveren, beschrijven  wij de aanpak van het dossier PAS-melders voor de jaren 2023 en verder. Het Rijk heeft aangegeven dat zij middelen ter beschikking stellen aan de provincies om PAS-melders te kunnen legaliseren.

In IPO-verband en met het Rijk werken we ook in 2023 verder aan de langetermijnaanpak van de stikstofproblematiek en ontwikkelen wij een visie voor de toestemmingsverlening op de lange termijn. Op basis van die visie gaan provincies en Rijk een toekomstbestendige systematiek uitwerken om vergunningen en toestemmingsbesluiten te verlenen.

Festival van de Toekomst
Elke twee jaar organiseert de provincie het Festival van de Toekomst. Met dit evenement wil de provincie de innovatiekracht van de regio laten zien én bevorderen. Tijdens het festival ontmoeten verschillende spelers op het toekomsttoneel van de provincie elkaar. Ze signaleren samen nieuwe ontwikkelingen, stimuleren kruisbestuiving tussen verschillende sectoren en creëren waardevolle verbindingen tussen verschillende werelden. Daarnaast vergroten we de wendbaarheid en slagvaardigheid van de eigen organisatie door ‘binnen en buiten’ met elkaar te verbinden. Door de coronasituatie hebben we tot twee keer toe moeten afzien van de organisatie van een Festival van de Toekomst. In eerste instantie was het festival in het najaar 2022 gepland, maar door een overvloed aan concurrerende bijeenkomsten rond die tijd hebben we besloten om het festival naar 2023 te verplaatsen. Wel zijn we partner bij ‘Impactfest 2022’ georganiseerd door de gemeente Den Haag, een enigszins vergelijkbaar evenement met een vergelijkbare (gemeenschappelijke) doelgroep en ‘ecosysteem’. Dit vindt plaats op 15 november 2022.

Programma inclusief Zuid-Holland              
Inclusief Zuid-Holland richt zich op gelijke kansen voor alle inwoners van de provincie. GS kiezen ervoor dit in het vervolg niet vanuit een afzonderlijk programma vorm te geven. Het thema is integraal onderdeel van iedere ambitie. Om die reden werken we aan een digitaal platform voor kennisdeling en ontmoeting.

Welke maatregelen zien we in de beleidsprestatie?

Innovatieve communicatie
In 2023 organiseren we een nieuw Festival van de Toekomst. Hierbij houden we vanzelfsprekend rekening met de coronapandemie. We houden ons aan RIVM-richtlijnen en we mikken op een hybride evenement: een combinatie van online en fysieke ontmoeting.

Innovatieve participatie
Participatie is een belangrijk principe om een sterke samenleving te bereiken. Participatie heeft als doel om tot betere plannen en besluiten te komen en daarmee het draagvlak voor besluitvorming te vergroten.

• Effectief & presterend: om participatie naar een hoger plan te tillen, blijven we invulling geven aan de in 2018 vastgestelde participatienotitie .
• Responsief & verbonden: samen met een aantal Zuid-Hollandse gemeenten maken we gebruik van de open source participatiesoftware van ‘Open Stad’. Dit instrument voor online participatie kan helpen om beter aan te sluiten bij ideeën in de samenleving en verbinding met medeoverheden te leggen door ervaringen te delen. Doorcorona zijn online tools van grote toegevoegde waarde. Wij gaan ervan uit dat ook na deze pandemie online participatietools zoals Open Stad in een behoefte blijven voorzien.
• Robuust & integer: we willen verschillende groepen inwoners bereiken en streven ernaar een zo breed mogelijk palet aan perspectieven in beeld te hebben. Zo willen we voorkomen dat door participatie voor bepaalde groepen juist extra drempels worden gecreëerd. We continueren daarom experimenteren met vernieuwende vormen van participatie. Offline en ook online.
• Lerend en innoverend: wij richten ons erop diverse participatievormen in concrete beleids- en uitvoeringstrajecten in praktijk te brengen. Daarbij staat leren van onze ervaringen centraal. We monitoren participatietrajecten en delen de lessen actief binnen de provinciale organisatie.

Welke maatregelen zien we in de beleidsprestatie?

• De ontwikkelingen van de afgelopen jaren (coronapandemie, internationale conflicten, verschillende vormen van tweedeling in de maatschappij) betekenen dat we met nieuwe vraagstukken te maken hebben waar zowel kansen als bedreigingen uit voortkomen. De strategische kennisfunctie helpt de provinciale organisatie en verwante kennispartners om kennis te bundelen, vanuit diverse perspectieven vooruit te kijken en handelingsperspectieven te ontwerpen.
• Effectief en presterend: om de doelmatigheid en doelgerichtheid van beleid te verbeteren, zullen we nieuwe inzichten op basis van strategische kennis ook inzetten voor onze lobbytrajecten, bijvoorbeeld op het terrein van het sociaal domein.
• Responsief en verbonden: we verspreiden deze strategische kennis tijdig en actief binnen ons netwerk, ook zonder dat we al antwoorden hebben geformuleerd op vraagstukken.
• Robuust en integer: een belangrijk deel van de strategische kennisfunctie wordt gevormd door thema’s rond ondermijning, integriteit en weerbaarheid.
• Lerend en innoverend: bij urgente maatschappelijke ontwikkelingen ondernemen wij gericht actie om het gezamenlijk leren binnen het netwerk te stimuleren. Daarnaast doen we eigenstandig onderzoek naar sector overstijgende maatschappelijke vraagstukken in de vorm van een strategische kennisfunctie. En we bundelen onze strategische kennis met die van andere partners naar bijvoorbeeld thema of geografie zodat we nieuwe verbanden ontdekken.

Naast provinciale bestuurstaken heeft de commissaris van de Koning (CdK) ook een aantal rijkstaken. De taken en bevoegdheden van de CdK staan in de Provinciewet  en zijn verder vastgelegd in de Ambtsinstructie  van de CdK. In de ambtsinstructie staat – op hoofdlijnen – beschreven welke taken de commissaris hierbij heeft:

• De CdK bevordert de door hem noodzakelijk geachte samenwerking tussen in zijn provincie werkzame rijksambtenaren en personen deel uitmakend van de krijgsmacht, en tussen deze functionarissen en het provinciaal bestuur, de gemeentebesturen en de waterschapsbesturen.
• De CdK ziet toe op het bestuurlijk functioneren van de veiligheidsregio’s, in de warme en koude fase van een crisis en maakt waar mogelijk gebruik van zijn aanwijzingsbevoegdheid;
• De CdK ziet toe op een ordelijk verloop van de procedures met betrekking tot de (her-) benoeming en ontslag van een (waarnemend-)burgemeester;
• De CdK informeert de minister bij verstoorde bestuurlijke verhoudingen in een gemeente en wanneer de bestuurlijke integriteit van een gemeente in het geding is. Hij informeert de minister daarbij tevens over de maatregelen die hij ter zake neemt.
• De CdK zendt een ingekomen voorstel tot verlening van een onderscheiding met zijn advies en het advies van de burgemeester van de woonplaats van de te decoreren persoon aan het Kapittel voor de civiele orden.

De CdK legt voor de uitvoering van deze eigenstandige taken en bevoegdheden verantwoording af aan de minister van BZK. Om die reden krijgt de CdK voor deze rijkstaken ondersteuning en advies van zijn (eigen) kabinet. De afgelopen jaren heeft het kabinet expliciet verbreding gezocht in de werkzaamheden en wordt er vaker dan voorheen de verbinding gelegd met provinciale opgaven (regionale samenwerking en ondermijning). Ook worden er taken uitgevoerd voor provinciale doelstellingen die de bevoegdheid van de CdK raken. Denk bijvoorbeeld aan integriteit van provinciale bestuurders, coördinatie van het asielvraagstuk en van de provinciale crisisorganisatie.